بیماریهای منتقله از طریق تماس جنسی (مقاربتی) همانطور که از نامشان پیداست، از طریق ارتباط جنسی منتقل می‌شوند. به همین دلیل همه افرادی که روابط جنسی دارند، مستعد ابتلا به این بیماری‌ها هستند.
در ادامه با دکتر مهناز شکروی همراه باشید تا با انواع بیماریهای مقاربتی و علائم آنها آشنا شوید .
بیماریهای مقاربتی چگونه انتقال می‌یابند؟
این بیماری‌ها غالبا از طریق آمیزش جنسی واژینال، مقعدی و دهانی منتقل می‌شوند اما این روش تنها راه انتقال نیست. برخی از بیماری‌ها مانند تریکومونیازیس از طریق تماس با اشیا آلوده مانند استفاده از حوله مشترک، لباس‌های مرطوب یا صندلی توالت نیز منتقل می‌شوند. خطر ابتلا به این دسته از بیماری‌ها در شرایط زیر بیشتر است:
- فرد بیشتر از یک شریک جنسی داشته باشد.
- آمیزش جنسی با فردی که شریک های جنسی متعددی دارد.
- عدم استفاده از کاندوم حین آمیزش جنسی
صرف نظر از وضعیت زناشویی یا گرایش جنسی شخص، تمامی افراد در برابر STD و علائم آن آسیب پذیر می‌باشند. کاندوم، در صورت استفاده صحیح، برای کاهش انتقال برخی از STD ها بسیار مؤثر است اما هیچ روش کاملا موثری برای عدم انتقال این دسته از بیماری‌ها وجود ندارد. اگر فکر می‌کنید علائم STD دارید یا در معرض این گونه از بیماری‌ها قرار گرفته اید، به پزشک مراجعه کنید. همچنین، اطلاع رسانی به شریک جنسی به منظور ارزیابی و معالجه ضروری است.
برخی از STDها به راحتی قابل درمان هستند در حالی که سایر بیماری های این دسته نیازمند درمان پیچیده تر می‌باشند. در صورت عدم درمان، STD می تواند خطر ابتلا به STD دیگری مانند HIV را افزایش دهد. علت این اتفاق به این دلیل است که یک STD می‌تواند منجر به تحریک پاسخ ایمنی یا بروز زخم های کوچک در ناحیه تناسلی شود که هر یک از این موارد می‌توانند خطر انتقال HIV را افزایش دهند. برخی از STDهای درمان نشده می‌توانند منجر به ناباروری، آسیب اعضای بدن، انواع خاصی از سرطان ها و در نهایت مرگ شوند.
علائم بیماری های مقاربتی در مردان
بدون ایجاد علائم ، می توان یک بیماری STD را دریافت کرد. اما برخی از بیماری های مراقبتی علائم واضحی را ایجاد می کنند. در مردان ، علائم رایج عبارتند از:
- درد یا ناراحتی در هنگام رابطه جنسی یا ادرار
- زخم ، برجستگی یا بثورات در آلت تناسلی مرد ، بیضه ها ، مقعد ، باسن ، ران ها یا دهان
- ترشح یا خونریزی غیرمعمول از آلت تناسلی مرد
- بیضه های دردناک یا متورم
علائم خاص بسته به بیماری ممکن است متفاوت باشد.
علائم بیماری های مقاربتی در زنان
در بسیاری از موارد ، این بیماری علائم قابل توجهی ایجاد نمی کند. در صورت بروز ، علائم متداول در زنان عبارتند از:
- درد یا ناراحتی در هنگام رابطه جنسی یا ادرار
- زخم ، برجستگی ، یا بثورات در واژن ، مقعد ، باسن ، رانها یا دهان یا اطراف آن
- ترشح یا خونریزی غیرمعمول از واژن
- خارش در واژن یا اطراف آن
علائم خاص ممکن است از یک بیماری به بیماری دیگر متفاوت باشد.
انواع بیماری های مقاربتی
در ادامه با شایع‌ترین انواع بیماری های مقاربتی آشنا خواهید شد:
بیماری کلامیدیا
کلامیدیا نوعی بیماری مقاربتی است که درنتیجه عفونت با کلامیدیا تراکوماتیس ایجاد می‌شود. این بیماری یک نوع عفونت شایع است که می‌تواند از طریق رابطه جنسی مقعدی، واژینال و سکس دهانی منتقل شود. همچنین می‌تواند در هنگام زایمان به نوزاد نیز سرایت کند.
کلامیدیا معمولاً هیچ علامتی ایجاد نمی‌کند، در صورت عدم درمان می‌تواند منجر به ناباروری و سایر عوارض شود. درصورتی‌که در مراحل اولیه برای درمان اقدام شود، به‌راحتی درمان خواهد شد.
علائم و نشانه های بیماری کلامیدیا شامل موارد زیر است:
- ادرار دردناک
- درد در ناحیه پایین شکم
- ترشحات واژن در زنان
- ترشحات آلت تناسلی در مردان
- درد هنگام مقاربت در زنان
- خونریزی بین چرخه های قاعدگی
- درد بیضه
بیماری سوزاک
سوزاک یک بیماری مقاربتی شایع است که توسط باکتری Neisseria gonorrhoeae ایجاد می‌شود. این بیماری بسیار مسری است و در صورت عدم درمان، می‌تواند منجر به عوارض تهدیدکننده برای سلامت و زندگی شخص مبتلا شود.
بیماری سوزاک می‌تواند در حین آمیزش جنسی دهانی، واژینال یا مقعدی منتقل شود. اگر شخصی ناحیه‌ای آلوده از بدن یک شخص مبتلابه سوزاک را لمس کرده و سپس چشمان خود را لمس کند، می‌تواند منجر به بیماری ورم ملتحمه یا چشم صورتی شود.
باکتری N. gonorrhoea در قسمت‌های گرم و مرطوب بدن مانند واژن، آلت تناسلی مردانه، دهان، راست‌روده و چشم رشد می‌کند. این عفونت می‌تواند در هنگام زایمان از مادر به نوزاد منتقل می‌شود.
علائم و نشانه های بیماری سوزاک شامل موارد زیر است:
- ترشحات غلیظ و غیرشفاف یا خونی از آلت تناسلی مردانه یا واژن
- درد یا احساس سوزش هنگام ادرار
- خونریزی شدید قاعدگی یا خونریزی بین دوره‌ها
- بیضه های دردناک و متورم
- حرکات دردناک روده
- خارش مقعد
بیماری تبخال دستگاه تناسلی (Herpes Genital)
تبخال دستگاه تناسلی یک STD بسیار مسری است که ناشی از نوعی ویروس به نام Herpes Simplex Virus یا HSV می‌باشد که از طریق زخم‌های کوچک در پوست یا غشاهای مخاطی وارد بدن می‌شود. اکثر مبتلایان به HSV هرگز متوجه ابتلا به این بیماری نمی‌شوند، زیرا این بیماری معمولا هیچ علامتی ندارد یا علائم آنقدر خفیف هستند که قابل توجه نیستند.
در صورت بروز علائم شدید، این بیماری بسیار دردناک است. معمولا بیمار در صورت ابتلا به این بیماری، نسبت به ابتلا مجدد مقاومت پیدا می‌کند اما بعضی از بیماران در دهه های بعد همین گونه از علائم را نشان می‌دهند.
در صورت ابتلا به این بیماری، علائم و نشانه های تبخال دستگاه تناسلی ممکن است شامل موارد زیر باشد:
برجستگی های کوچک قرمز، تاول یا زخم های باز در ناحیه تناسلی و مقعد و نواحی اطراف
- درد یا خارش اطراف ناحیه تناسلی، باسن و کشاله ران
- ادرار دردناک
- درد آلت تناسلی هنگام تماس با لباس
- تورم گره های لنفاوی در ناحیه کشاله ران
اچ آی وی (HIV)
HIV ویروسی است که به سیستم ایمنی بدن حمله می کند. این بیماری می تواند از طریق تماس جنسی، استفاده از سوزن آلوده ی مشترک، تماس با پوست دارای زخم، زایمان و شیردهی گسترش یابد.
بیماری HIV می تواند فرد را در معرض عفونت های دیگری نیز قرار دهد. افراد مبتلا به HIV در معرض خطر ابتلا به سایر بیماری های مقاربتی هستند. اگر این بیماری درمان نشود، ممکن است منجر به عوارض تهدید کننده ی زندگی شود.
هنگامی که بیمار برای اولین بار به HIV مبتلا می‌شود، معمولا علامتی دیده نمی‌شود. پس از گذشت 2 تا 4 هفته پس از انتقال ویروس به بدن، فرد مبتلا به یک بیماری شبیه به علائم آنفولانزا می‌شود. علائم و نشانه های اولیه HIV معمولا ظرف یک هفته تا یک ماه ناپدید می‌شوند. این علائم اولیه شامل تب، سردرد، گلودرد، تورم غدد لنفاوی و خستگی است. علائم شدیدتر عفونت HIV ممکن است پس از 10 سال بعد از عفونت اولیه بروز پیدا کنند.
علائم و نشانه های عفونت HIV در مراحل شدیدتر بیماری شامل خستگی مداوم و غیر قابل توضیح، تعریق های شبانه، تب بالاتر از 38 درجه سانتیگراد برای چند هفته، اسهال مزمن، سردردهای مداوم و عفونت‌های غیر معمول می‌باشد.
عفونت پاپیلومای انسانی (HPV) وعلائم زگیل تناسلی
عفونت HPV یکی از شایع ترین انواع STD است. برخی از انواع HPV زنان را در معرض خطر بالای سرطان دهانه رحم قرار می‌دهد. اشکال دیگر از این ویروس، باعث ایجاد زگیل تناسلی می‌شوند. HPV معمولاً هیچ علامتی ندارد. علائم و نشانه‌های زگیل تناسلی شامل موارد زیر است:
- تورم های کوچک، گوشتی یا خاکستری در ناحیه تناسلی
- خونریزی با مقاربت
- خارش یا ناراحتی در ناحیه تناسلی
با این حال، اغلب زگیل تناسلی هیچ علامتی ایجاد نمی‌کند. زگیل های تناسلی ممکن است از اندازه ای به قطر 1 میلی متر تا به شکل خوشه ای به هم چسبیده باشند. زگیل همچنین می تواند در دهان یا گلو فردی که رابطه جنسی دهانی با فرد آلوده داشته باشد، ایجاد شود.
بیماری گال
گال یک بیماری پوستی مسری است که به وسیله ی یک مایت ایجاد می شود. این بیماری به وسیله ی کنه ریزی ایجاد می شود و برای تخمگذاری در پوست انسان فرو می رود. گال همیشه یک بیماری جنسی نیست، زیرا از طریق هر نوع تماس پوستی و حتی حوله و ملافه های مشترک نیز گسترش می یابد. اما در میان بزرگسالان، اغلب در حین رابطه ی جنسی منتقل می شود و می تواند باعث خارش شدید به خصوص در شب و ایجاد بثورات جوش مانند در هر نقطه از بدن شود. در اولین مواجهه با عامل بیماری زا، علائم ممکن است ۲ تا ۶ هفته بعد ظاهر شوند. اما در مواجهه های بعدی شروع علائم می تواند ۱ تا ۴ روز طول بکشد.
پس از بهبودی، تمام وسایل شخصی از جمله تمام ملافه ها و لباس ها باید کاملا شسته شوند و در مقابل نور آفتاب خشک شوند.
بیماری هپاتیت
هپاتیت A، B و C عفونت های ویروسی مسری هستند که بر کبد بیمار اثر می‌گذارند. هپاتیت B و C خطرناکترین نوع از این سه مورد هستند که هرکدام می توانند باعث التهاب کبد شوند.
بعضی از افراد هرگز علامتی ایجاد نمی کنند. اما برای سایر بیماران، علائم ممکن است چندین هفته پس از مواجهه ایجاد شود و شامل موارد زیر باشد:
- خستگی
- تهوع و استفراغ
- درد یا ناراحتی در شکم، به خصوص در ناحیه کبد در سمت راست و بالای شکم زیر دنده های تحتانی
- از دست دادن اشتها
- تب
- درد ماهیچه ها و مفاصل
- زرد شدن پوست و سفیدی چشم
شپش ناحیه تناسلی (Pubic lice (‘crabs’))
شپش ناحیه تناسلی حشرات ریزی هستند که می توانند روی موهای اطراف ناحیه تناسلی شما ساکن شوند. آنها مانند شپش سر و شپش بدن از خون انسان تغذیه می کنند.
علائم رایج شپش ناحیه تناسلی شامل:
- خارش در اطراف دستگاه تناسلی یا مقعد
- برجستگی های کوچک صورتی یا قرمز در اطراف دستگاه تناسلی یا مقعد
- تب درجه پایین
- کمبود انرژی
- تحریک پذیری
همچنین ممکن است شپش یا تخمهای سفید ریز آنها را در اطراف ریشه موهای شرمگاهی مشاهده کنید. ذره بین می تواند به شما کمک کند آنها را تشخیص دهید.
در صورت عدم درمان ، شپش تناسلی ممکن است از طریق تماس پوست به پوست یا لباس مشترک ، ملافه یا حوله به افراد دیگر سرایت کند. نواحی خراشیده و گزیده نیز می توانند عفونی شوند. بهتر است بلافاصله آلودگی به شپش تناسلی را درمان کنید.
تریکومونیازیس (Trichomoniasis)
تریکومونیازیس با نام تریکومونا نیز شناخته می شود. علت آن ارگانیسم کوچک تک یاخته ای است که می تواند از طریق تماس دستگاه تناسلی از فردی به فرد دیگر منتقل شود.
به گفته منابع معتبر ، کمتر از یک سوم افراد مبتلا به تریکومونیازیس علائمی دارند. هنگامی که علائم ایجاد می شود ، ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- ترشح از واژن یا آلت تناسلی مرد
- سوزش یا خارش در اطراف واژن یا آلت تناسلی مرد
- درد یا ناراحتی در هنگام ادرار یا رابطه جنسی
- تکرر ادرار
در زنان ، ترشحات مربوط به تریکومونیازیس اغلب بوی نامطبوعی دارد.
در صورت عدم درمان ، تریکومونیازیس می تواند منجر به موارد زیر شود:
- عفونت های مجرای ادرار
- بیماری التهابی لگن
- ناباروری
تریکومونیازیس با آنتی بیوتیک قابل درمان است.
پیشگیری
راه‌های مختلفی برای کاهش خطر ابتلا به عفونت‌های منتقله از راه جنسی یا پیشگیری از آن وجود دارد:
- پرهیز از مقاربت، مؤثرترین راه پیشگیری از ابتلا به چنین عفونت‌هایی خودداری از برقراری روابط جنسی است.
- برقراری رابطه تنها با یک شریک جنسی غیرآلوده،یکی دیگر از راه‌های پیشگیری از ابتلا به عفونت‌های منتقله از راه جنسی، این است که شما و شریک جنسی‌تان برای طولانی‌مدت متقابلاً فقط با یکدیگر رابطه داشته باشید و به این قبیل عفونت‌ها آلوده نباشید.
- پیش از برقراری رابطه با شریک جنسی جدید، آزمایش دهید؛در صورتی‌که می‌خواهید با پارتنر جدیدی وارد رابطه شوید، تا زمانی که هر دوی شما از لحاظ عفونت‌های منتقله از راه جنسی آزمایش نداده‌اید، اقدام به مقاربت نکنید. به‌خاطر داشته باشید که هیچ آزمایشی برای تشخیص ویروس پاپیلومای انسانی در مردان وجود ندارد و آزمایش تشخیص هرپس تناسلی در هر دو جنس چندان کارآمد نیست.
- واکسینه شوید، واکسینه شدن پیش از برقراری رابطه‌ٔ جنسی در پیشگیری از ابتلا به عفونت‌های منتقله از راه جنسی مؤثر است. واکسن‌هایی علیه ویروس پاپیلومای انسانی (HPV)، هپاتیت A و هپاتیت B در دسترس‌اند.
واکسن هپاتیت B معمولاً به نوزادان تازه متولدشده زده می‌شود. واکسن هپاتیت A هم معمولاً برای کودکان یک‌ساله تجویز می‌گردد. همچنین استفاده از هر دوی این واکسن‌ها برای کسانی که در مقابل این ویروس‌ها ایمن نشده‌اند یا در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به آنها قرار دارند (مثل مردان همجنس‌باز یا معتادان تزریقی) توصیه می‌شود.
- در تمام روابط جنسی خود به‌طور مناسب از کاندوم استفاده کنید؛ برای هر کدام از روابط جنسی خود (دهانی، واژنی یا مقعدی) از یک کاندوم لاتکس جدید استفاده کنید. هیچگاه روان‌کننده‌های روغنی را به همراه کاندوم‌های لاتکس به‌کار نبرید.
استفاده از کاندوم‌های ساخته‌شده از غشاهای طبیعی توصیه نمی‌شود چون آنها چندان در پیشگیری از عفونت‌های منتقله از راه جنسی (STIs) مؤثر نیستند. به‌خاطر داشته باشید که اگرچه کاندوم‌ها احتمال ابتلا به بیشتر STIها را کاهش می‌دهند ولی در مقابل عفونت‌هایی که شامل ضایعات آشکار تناسلی می‌شوند (مثل ویروس پاپیلومای انسانی و هرپس) محافظت کمتری ایجاد می‌کنند. همچنین استفاده از آن دسته وسایل پیشگیری از بارداری که به‌طور مستقیم مانع رسیدن اسپرم به تخمک نمی‌شوند (مانند: قرص‌های ضدبارداری) هم محافظتی در برابر ابتلا به عفونت‌های منتقله از راه جنسی ایجاد نمی‌کنند.
- از استفاده از مواد مخدر و سوءمصرف الکل بپرهیزید. اگر تحت تأثیرات این مواد قرار بگیرید، احتمال انجام رفتارهای پرخطر جنسی در شما بیشتر می‌شود.
- با شریک جنسی‌تان درباره‌ٔ مقاربت صحبت کنید. قبل از آنکه اقدام به مقاربت نمایید، با شریک جنسی خود راجع به سالم‌تر کردن رابطه‌ٔ جنسی‌تان حرف بزنید و در مورد رفتارهای مجاز و غیرمجاز در مقاربت با یکدیگر به یک توافق صریح برسید.
در این مقاله سعی کردیم انواع بیماریهای مقاربتی و علائم آن ها را به طور کامل برایتان معرفی کنیم . چنانچه در این مورد سوالی برایتان پیش آمده ، می توانید در بخش " تماس با ما " از دکتر مهناز شکروی بپرسید .
